De geschiedenis van Pittem

Meer dan twintig eeuwen voor de geboorte van Christus hebben mensen gewoond op het stukje grond dat wij Pittem noemen. Talrijke sporen uit het jongsteentijdperk werden over het gehele Pittemse grondgebied gevonden tussen de jaren 1894 en 1909.

Hoe moet je zich Pittem in die eeuwen voor Christus voorstellen?

Er mag aangenomen worden dat een groot gedeelte van de bodem overdekt was met bossen. Hier en daar verspreid over het grondgebied, hadden de weinig talrijke inwoners wat bos ontgonnen op de hoger gelegen punten. Op die kleine percelen akkerland beoefenden zij de landbouw. Alles tesamen was ons gewest een dun bevolkte streek, vol moerassen en ondoordringbare bossen.

De verklaring van de naam “Pittem”

In 1072 wordt de naam Pittem het eerst vermeld in de geschiedenis. Hier volgen enkele schrijfwijzen van de naam der gemeente doorheen de tijden: Puthem (1072), Putthem (1376), Puttem (1477), Pitthem (1517), Pitthem (1647), Putthem (1649), Putthem (1744), Pitthem (1760), Pitthem (1777), Pitthem (1818), Pittem (1903), Pittem (1932). 

De schrijfwijzen Putthem en Pitthem werden voor 1800 door elkaar gebruikt. Een vaste spellingsregel bestond er niet.  De oudste vormen geven echter de voorkeur aan Putthem, terwijl de vorm Pitthem vooral sedert de tweede helft van de 18de eeuw hoe langer hoe meer gebruikt werd. De officiële spelling van de gemeentenaam sedert 1932 is Pittem. De gemeenteraad had liever verder Pitthem geschreven.

De plaatselijke uitspraak bij oudere inwoners is Puttem, terwijl de jongere generatie, onder invloed van de school hoe langer hoe meer Pittem uitspreekt. De verklaring van deze naam levert geen moeilijkheden op. Hij is samengesteld uit twee leden: put en hem. Hem, afkomstig van heim betekent woonplaats. Deze woonplaats werd nader bepaald door voorvoeging van put. Put-hem betekent eenvoudig woonplaats bij of in een put, te verstaan als een lager gelegen oppervlakte. Het sinds lang verdwenen kasteel der heerlijkheid Pittem stond inderdaad gebouwd in een betrekkelijk laag gelegen gebied, wat ten noordwesten van de tegenwoordige dorpskom. Aan deze heerlijkheid heeft de parochie, en nadien ook de gemeente, haar naam PITTEM ontleend. 

De verklaring van de naam” Egem”

De plaatsnaam Egem verwijst naar vier begrippen, nl. het oude leengoed - later kasteel - het hof van Egem; de heerlijkheid Egem, of het gebied waarop de heer van dat leengoed zijn heerlijke rechten liet gelden; de nog bestaande kerkelijke indeling of parochie Egem, die voor 1796 ook voor bepaalde administratieve en fiscale zaken als burgerlijke of bestuurlijke entiteit gevolgd werd door de regionale en nationale instanties.  Zo wordt bv. voor 1796 geregeld gesproken van de schepenen van de parochie en de heerlyckheyd van Egem. Ten slotte dekt Egem het begrip: autonome gemeente zoals die bestaan heeft van 1795 - men kan ook zeggen vanaf 1800 - tot aan de gemeentelijke fusies van 1 januari 1977.

De naam Egem wordt als Hedenghem voor het eerst vermeld in 1179, in een kerkelijk document, m.b.t.de abdij van Saint-Nicolas-des-Prés bij Doornik. In de kerkelijke geschiedenis wordt daar verder uitvoerig over gesproken. Hedenghem moet als Frankische plaatsnaam verklaard worden, nl. als afleiding van het Germaanse Hathinga haim, het heem of woning van de lieden, de afstammelingen van Hado (hado: strijd). Egem betekent dus zoveel als de woonplaats van Hado en zijn afstammelingen.

In de 13de en 14de eeuw komt Egem geregeld voor in Brugse oorkonden, als familienaam met de schrijfwijze de Edenghem en van Hedenghem. Wanneer de plaatsnaam bedoeld wordt, komen diverse schrijfwijzen naar voor: “la paroce de Heedighem (1351, in parrochia de Hedeghem (1357), binder prochie van Heedeghem (1382). In de 15de eeuw luidt het meestal Heedeghem, soms Eedeghem. Heedeghem, Heeghem, Heegem komen meer voor dan Eeghem in de 16de eeuw. In de 17de eeuw verdwijnen Heedeghem en Eedeghem, en worden Heeghem en Eeghem door elkaar gebruikt. Aangezien de Westvlaamse h-consonant niet uitgesproken wordt, kreeg de spelling Eeghem in de 18de eeuw de bovenhand. De gemeenteraad besloot in zitting van 21 oktober 1937 als officiële spelling Eeghem in te voeren. Na de tweede wereldoorlog met het verplichtend gebruik van de “nieuwe” spelling werd het dan nog eenvoudiger: EGEM. Nog slechts vier lettertekens! Van Hado valt er niets meer te bespeuren. Van Hedingaheim naar Egem was het een lange, kronkelende weg geweest.

Het geslacht en het wapen

Er leefden nog leden van een niet-adellijk geslacht van Pittem in de 14de en 15de eeuw, die hogere studies gedaan hadden en als meester betiteld worden. Nog andere leden van het geslacht “van Pittem” huwden in de 15de eeuw met vooraanstaande personen of edelen (Van den Keythulle, Taccoen). Het wapen van het adellijke geslacht “van Pittem”, dat in de 15de eeuw ook gebruikt werd door die verwante en rijk gehuwde “van Pittem’s” was: “In zilver twee rozen van keel en een vrijkwartier van hetzelfde”.                      

Er kan gezegd worden dat de vroegere heerlijkheid Pittem zich uitstrekte enerzijds op het vroegere Pittem en anderzijds op het vroegere Egem. De oudst bekende heren van die heerlijkheden behoren tot het adellijke geslacht “van Pittem” dat in 1393/1395 uitstierf met Margareta - soms Elisabeth - van Pittem, weduwe van ridder Daniël I van Claerhout.

Vragen of meer informatie nodig?

toerisme@pittem.be
051/46 03 51

U kunt ons ook bezoeken op Markt 1, 8740 Pittem

Openingsuren

Maa
09:00 - 12:00
13:30 - 17:00 (enkel op afspraak)
Din
13:30 - 19:00 (enkel op afspraak)
Woe
09:00 - 12:00
13:30 - 17:00 (enkel op afspraak)
Don
13:30 - 17:00 (enkel op afspraak)
Vrij
09:00 - 12:00
13:30 - 17:00 (enkel op afspraak)

Copyright 2024 - Gemeente Pittem - All Rights Reserved - Disclaimer - Cookieverklaring - Privacyverklaring - Sitemap - Cookie instellingen

Website door Ntriga.Agency